Onderstaande
prenten en bijschriften, komen van een kalender
die is gemaakt in 1988 ter gelegenheid van het
125-jarig bestaan van het Kinderdorp Neerbosch
te Nijmegen.
Sommige passages zijn aangepast aan de huidige
stand van zaken.
Voor de
achtergrond is gebruik gemaakt van het schild
van de Neerbosch kalender uit 1913. De 12
litho's zijn afkomstig uit het Van 't
Lindenhoutmuseum. de litho's zijn als album
uitgegeven in 1881.

Januari
Entré der weesinrichting.
In 1863 begint Van 't Lindenhout zijn werk in
Nijmegen. Drie jaar later bouwt men de eerste
huizen in Neerbosch op de plaats waar,
tussen hoog geboomte, het Kinderdorp verrees.
Een laan vanuit de Dorpstraat voerde, tussen het
koren door naar de Weesinrichting. De "Entré"
was gelegen net voorbij de huidige
direktiewoning die links van de poort werd
gebouwd. Links op de prent het in 1871 gebouwde
huis waar Van't Lindenhout woonde. Hoewel het
hek is verdwenen, fietsen nog dagelijks vele
jongens en meisjes langs dit punt, op weg naar
school, werk of stage in Nijmegen.
Februari
Hoofdgebouwen.
In het midden het huis waar Van 't Lindenhout en
zijn gezin woonde. Het werd gebouwd in 1871 en
ruim honderd jaar later - in december 1973 -
afgebroken. Bij de sloop werd, in een koker, een
brief teruggevonden geschreven door Van 't
Lindenhout. Brief en loden koker bevinden zich
in het Van 't Lindenhoutmuseum. Rechts op de
prent achter het geboomte het eerst gebouwde
huis. In 1867 werd het bewoond door 37 meisjes.
Links het huis voor jongens dat men in 1868 in
gebruik nam. Was flaneren in het park voor de
kinderen op de prent toen een
vrijetijdsbesteding, op dit moment (1988) word
op ongeveer dezelfde plaats getennist, basketbal
gespeeld of s'winters geschaatst op de
aangelegde baan.
Maart
Nieuwe weeshuizen.
Het huis links werd gebouwd in 1879. Bladerend
in oude kronieken lezen we over het andere
gebouw: "De bouw van de nieuwe woning is zoover
gevorderd, dat de kap erop word gezet. Onze
jongens zijn van den vroege morgen tot den late
avond hiermede druk bezig, zodat wij vóór den
winter onder dak zullen komen."
In 1881 zaten
kinderen er in de schoolbanken. In de loop der
jaren werd er nogal verbouwd, wisselden de
huizen van bestemming en van naam totdat ze eind
1982 onder de slopershamer vielen. De gebouwen
stonden recht voor de kerk. Op de achtergrond
links het pand dat nog steeds achter de kerk
staat. Er woont, zoals in zoveel huizen op het
terrein, een gezin. O.a. door deze woonvorm
heeft Neerbosch zijn dorps-karakter, met de
vriendelijke sfeer, lang weten te behouden.
April
Jongensweeshuis en
bloemisterij.
In dit pand, dat verrees in 1872, sliepen de
oudste jongens. Beneden was de kerkzaal - met
zo'n 400 zitplaatsen - en twee schoollokalen. De
bloemisterij was gelegen tussen de huidige
"Loopplank"en "Jol". Bloemisterij en jongenshuis
zijn verdwenen. In maart 1971 werden de nieuwe
groepswoningen die op deze plaats verrezen,
opgeleverd. Elders op Neerbosch verrees, vele
jaren later, als onderdeel van het tuinbouw
onderwijs aan de school voor V.S.O., een nieuwe
kwekerij.
Mei.
Ziekenhuis.
"De bouw van een afzonderlijk staand huis, tot
opname van zieken, bleek noodzakelijk" schrijft
Van 't Lindenhout in 1873. Het gebouwde
ziekenhuis zo verteld hij zelf "bood plaats aan
zieke en zwakke kinderen benevens zitkamers voor
jongens en meisjes, keuken, badkamer en kamers
voor de verzorgsters". In 1892 werd een nieuw
ziekenhuis gebouwd en werd het huis op de prent
een woonhuis waar in de loop der jaren nogal wat
gezinnen woonden. Zou het huis er nog staan, het
zou uitkijken op de activiteiten in de huidige
"Jol". Het pand staat er echter niet meer. Het
viel eind 1972 onder de hamer van de sloper. Een
eigen ziekenhuis heeft Neerbosch niet meer.
Indien nodig maakt men gebruik van de vele
mogelijkheden die Nijmegen in deze biedt.
Juni.
Op 1 juni 1863 wordt door Van 't Lindenhout een
circulaire verspreid die aldus aanvangt: "Wij
wenschen alle weezen gratis op te nemen, om met
hen uit de hand des Heeren te leven,
vertrouwende op de beloften van Hem, die gezegd
heeft, dat Hij een vader is der weezen". Deze
datum word aangehouden als de dag waarop het
werk met jeugdigen werd begonnen. Daarom ook is
1 juni 1988 de dag waarop de officiële
jubileumviering heeft plaatsgevonden. Op 10 juni
hield Neerbosch een opendag met een symposium
bedoeld voor plaatsende instanties en andere
relaties. Natuurlijk was er een feest voor de
bewoners en oud bewoners. O.a. werden in deze
periode de op Neerbosch al bekende Olympische
Spelen gehouden.
Zijn de
kinderen op onze prent ook aan het spelen?.
We bevinden ons in 1881 voor het z.g.n.
Moederhuis, gebouwd in 1875. Rechts de woning
van de meester timmerman, links van de meester
schoenmaker. De panden staan er nog en waar
vroeger de timmerman en schoenmaker woonden,
woonden in 1988 jongens en meisjes die,
met hulp, leren wat het betekent om zelfstandig
een kamer te bewonen. Eén van de mogelijkheden
van het huidige Neerbosch. In een deel van het
Moederhuis was het Van 't Lindenhoutmuseum
ondergebracht. Dit bevindt zich nu in het
kerkje.
In het Neerbosche jaaroverzicht
- 1877-1878 - lezen we het
volgende: "Achter den boomgaard
ligt een stukje grond dat
bestemd is tot akker der dooden
en wij hopen, na ontvangen
toestemming van het
Gemeentebestuur van Nijmegen,
dit land met een brede gracht te
omringen, en den grond, hierdoor
verkregen, te gebruiken tot
ophooging van den bodem en het
zo in te richten tot een kerkhof
voor onze weezen en allen op de
weesinrichting, die de Heer door
den dood wegneemt".
De Raad der Gemeente Nijmegen
verleende de gevraagde
toestemming op 27 september 1878
en tot op de huidige dag is het
kerkhof in gebruik. Nu veelal
voor oud medewerkers die
begraven willen worden nabij de
plaats waar men leefde en
werkte.
Van rechts naar links de
kleermakerij, schoenmakerij,
boekbinderij en de machinekamer
voor de binderij. Rechts op de
prent zien we nog net de oude
boerderij. "De werkplaatsen waar
de weesjongens hun handwerk
zullen leren zijn zo luchtig en
ruim mogelijk gebouwd", lezen we
in een Neerbosch verslag in
1877. Het gebouw had vele
functies. Wie van de oudere
Neerboschers kent b.v. niet het
winkeltje "de Mop". Eind
september 1972 sloot de winkel
haar deur en wachtte het complex
op de sloper. U moet de plaats
van dit gebouw zoeken recht voor
het huidige Dorpshuis. De
beroepsopleiding werd voor een
deel overgenomen door de nieuwe
Mr. Joh. Visserschool voor
V.S.O.
Vanaf
het begin was er op Neerbosch
een timmerwerkplaats waar
jongens het ambacht van
timmerman konden leren en van
waaruit menig huis op Neerbosch
werd gebouwd. Aanvankelijk stond
dit pand - gebouwd in 1869 - ten
dienste van de landbouw. In 1881
vond de verbouwing plaats tot
timmerwinkel. Gelet op de
plannen voor de bouw van de kerk
had men deze ruimte ook wel
nodig. In 1908 werd op deze
plaats de eerste steen gelegd
voor het gebouw dat nu nog de
naam "Dorpshuis"draagt.
Wat een schitterend huis, deze
boerderij, gebouwd in 1879. In
het blad "Het Oosten" van
20-08-1879 lezen we: "Met den
bouw van de nieuwe schuur hebben
wij een aanvang gemaakt. De
fondamenten zijn reeds gelegd en
onze weesjongens zijn met hunne
bazen zeer druk bezig om zo
spoedig mogelijk ook deze bouw
te voltooien". Op 29 oktober
schrijft Van 't Lindenhout: "In
de afgelopen week is de nieuw
gebouwde schuur onder dak
gebracht". Het was geen
slopershamer maar een brand in
december 1944 die dit bouwwerk
vernielde. Op de plaats waar de
boerderij eens stond verrees het
huisje dat nu de naam "altijd
misschien" draagt, recht
tegenover de "Sloep". Neerbosch
heeft geen boerderij meer zoals
toen maar wel een
kinderboerderij met o.a. een
manege waar veel kinderen leren
rijden en ontspanning vinden.
Jongens met een mand aardappels,
meisjes aan de pomp en links de
onderwijzer voor zijn huis. In
het midden de keuken. Een
dorpsbeeld in 1880. Op 20 mei
1880 richtte Van 't Lindenhout
zich tot Burgemeester en
Wethouders der gemeente
Nijmegen: "Bijgaand neem ik de
vrijheid U de tekening toe te
zenden van een te bouwen keuken
voor de weesinrichting te
Neerbosch, voor welken bouw ik
hoop Uwe goedkeuring te
erlangen. Zij zal gebouwd worden
te midden van de gronden aan de
weesinrichting behoorende en
grenzen aan de werkplaatsjes ten
einde van het Meisjeshuis". De
goedkeuring werd verkregen en de
keuken gebouwd. In 1885 was deze
al weer te klein en moest het
charmante huisje plaatsmaken
voor een grotere keuken op
ongeveer dezelfde plaats. In
oktober 1968 werd de keuken
geopend waarin de koks de
maaltijden bereidden. Ook hier
zien we opnieuw veranderingen.
Immers in de meeste
groepswoningen word later zelf
gekookt.
Gezicht op
de weeshuizen van achter.
Nog eenmaal gaan onze blikken
over het oude Neerbosch. We
staan op de plaats waar in 1882
de kerk verrees. Ons album met
prentjes was toen een jaar oud.
Het grote huis is het latere "Nieuw-Plan",
dat nog weer later de "Basis"
gedoopt werd. Van het rijtje
huizen rechts is niet veel meer
over. Dat ene huis echter, onder
de middelste boom, staat er nog.
Het is het oude moederhuis (zie
juni) waarin het Van 't
Lindenhoutmuseum was gehuisvest.
Het werd op 25 mei 1983 geopend.
Hier vond men de 125 jaar van
het Kinderdorp terug, dat nu te
vinden is in het kerkje. Het
oude Neerbosch verdween maar uit
de puinhopen verrees een nieuw,
vitaal Neerbosch, steeds op zoek
naar nieuwe wegen om jongeren -
net als in Van 't Lindenhouts
tijd aan onze zorgen
toevertrouwd - te helpen. Als
specifiek behandelings instituut
een niet meer weg te denken
onderdeel van het Nederlandse
Jeugd Welzijnswerk.
